ਟੀ-20 ‘ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜਿੱਤ: ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ

ਜਹਾਂਗੀਰ ਅਲੀ : ਸ਼ਾਹਗੁੰਡ (ਬਾਂਦੀਪੋਰਾ) : ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ‘ਚ ਟੀ-20 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ‘ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਖਿਲਾਫ ਜਿੱਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਸ ਵਲੋਂ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜੇ ਗਏ ਤਿੰਨ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਸੋਗ ਅਤੇ ਡਰ ‘ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਪਟੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੇ ਆਲਮ ‘ਚ ਡੁੱਬੇ ਹੋਏ ਹਨ।

22 ਸਾਲਾ ਸ਼ੌਕਤ ਅਹਿਮਦ ਗਨਈ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਗਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਾਲਜ ਰਾਜਾ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਨੀਕਲ ਕਾਲਜ (ਆਰਬੀਐਸਈਟੀਸੀ) ਵਿੱਚ ਬੀਟੈੱਕ ਦੇ ਅੰਤਮ ਸਾਲ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਦੁਬਈ ਦੇ 24 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਟੀ-20 ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਲੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਰਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਚਾਰ ਦਿਨ ਬਾਅਦ (28 ਅਕਤੂਬਰ) ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।

ਮੈਚ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੁਝ ਹਿੰਦੂਤਵੀ ਦੱਖਣਪੰਥੀ ਕਾਰਕੁਨ RBSETC ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਾਲਜ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਨਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਗਨਈ ਦੀ ਮਾਂ ਹਾਫਿਜ਼ਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੈਚ ਜਿੱਤ ਗਿਆ, ਪਰ ਮੇਰੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।’ ਹਫੀਜ਼ਾ ਉੱਤਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਬਾਂਦੀਪੋਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਾਹਗੁੰਡ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਉਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ 3 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣਾ ਪੇਪਰ ਕਿਵੇਂ ਲਿਖ ਸਕੇਗਾ,” ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ।

ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸ਼ੌਕਤ ਸਮੇਤ ਤਿੰਨ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਈਪੀਸੀ ਦੀ ਧਾਰਾ 153ਏ (ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ) ਅਤੇ 505 (ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਬਣਾਉਣਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ) ਦੇ ਤਹਿਤ ਐਫਆਈਆਰ ਦਰਜ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੋਰ ਦੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਰਦੀ ਚੋਕਪੋਰਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਰਸ਼ੀਦ ਪਾਲ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਬਡਗਾਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਡੂਨੂਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇਨਾਇਤ ਅਲਤਾਫ ਸ਼ੇਖ ਹਨ।

ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਬਾਅਦ, ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਆਗਰਾ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਯੋਗੀ ਆਦਿਤਿਆਨਾਥ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ਧ੍ਰੋਹ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਪੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਧਾਰਾ 124ਏ (ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹ) ਜੋੜ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਛੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਹੀ ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ।

ਸ਼ਾਹਗੁੰਡ ਦੇ ਲੋਨ ਮੁਹੱਲੇ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ੌਕਤ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਬਾਨ ਗਨਈ ਦੇ ਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਬੇਜ਼ਮੀਨਾ ਗਰੀਬ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੈ। ਉਹ ਇੰਨੀ ਕਮਾਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਛੇ ਜੀਆਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚਲਾ ਸਕਣ।

ਹਫੀਜ਼ਾਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, ‘ਮੈਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਨੇ ਤੰਗੀਆਂ-ਤੁਰਸ਼ੀਆਂ ਝੱਲੀਆਂ ਤਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਨਾ ਪਵੇ, ਪਰ ਕਿਸਮਤ ਨੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੀ ਕੀਤਾ?’

ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਦੂਜਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਰਸ਼ੀਦ ਪਾਲ ਇੱਕ ਅਨਾਥ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਚਾਚਾ ਯਾਸੀਨ ਪਾਲ ਨੇ ‘ਦ ਵਾਇਰ’ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਰਸ਼ੀਦ ਆਪਣੇ ਦੋ ਚਾਚੇ, ਉਸਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਕਲੌਤਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ।

ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤੀਜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਨਾਇਤ ਦੇ ਚਾਚਾ ਸ਼ਬੀਰ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਕੇਸ ਲੜਨ ਲਈ ਵਕੀਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਹੁਣ ਅਦਾਲਤ ਸਾਡੀ ਅਰਜ਼ੀ ‘ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਡਰੇ ਹੋਏ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਦੋਸ਼, ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਏ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਫਿਰਕੂ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਹੌਲ ਨੇ ਤਿੰਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਉਡਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਯੂਪੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲਈ ਚਮਕਣ ਦਾ ਹਥਿਆਰ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਬਾਕੀ ਦੋ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਸ਼ੌਕਤ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਬਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ।

ਸ਼ੌਕਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਬਾਨ ਗਨਈ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੇਰੀ ਨਿਯਮਤ ਆਮਦਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਯੂਪੀ ਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਉਧਾਰ ਲੈਣੇ ਪਏ।

ਸ਼ਾਬਾਨ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਸ਼ੌਕਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਟਾਪਰ ਸੀ। ਸ਼ਬਾਨ ਦੀ ਛੋਟੀ ਬੇਟੀ ਨੇਤਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਸ਼ਾਹਗੁੰਡ, ਜਿੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬਾਂਦੀਪੋਰਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅਵਿਕਸਿਤ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1,000 ਘਰ ਹਨ।

2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 67 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਗਭਗ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਗਰੀਬੀ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਢੰਗ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਸ਼ੌਕਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਇੱਕ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਮਧੂਵਨ ਦੱਤ ਨੇ ‘ਦਿ ਵਾਇਰ’ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ‘ਚ ਕੇਸ ਨੂੰ ਆਗਰਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੇਣ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਸੁਣਵਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।

ਦੱਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤਬਾਦਲੇ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ‘ਤੇ 22 ਦਸੰਬਰ ਅਤੇ ਜ਼ਮਾਨਤ ਪਟੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ 23 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਸੁਣਵਾਈ ਹੋਣੀ ਹੈ।

“ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਅਦਾਲਤ ਪਿਛਲੀ ਤਰੀਕ ‘ਤੇ ਕੇਸ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਸੀ